بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 443

 

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

 

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

خوش انصاف-با انصاف-منصف

 

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند
دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

 

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

بریدن پای کسی-دوباره به جایی نرفتن-دوباره کسی را راه ندادن

دوبلور-دوبله کننده

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)
پیش بها-بیعانه
خبر چین-سخن چین-جاسوس
آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

 

 

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

 

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
توی گوش کسی گذاشتن-به کسی سیلی زدن
از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)
اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن
از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

 

پاره آجر-شکسته ی آجر

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

 

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

پادرختی-میوه های خراب شده که خود از درخت می افتند

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

خودی-آشنا
داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه
دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !

تته پته-لکنت زبان

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت
حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا
چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

 

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

بی اُرس و پرس-بی مقدمه

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

اسباب زحمت(کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود)

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین
پاتوغ-محل گرد آمدن

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

راست و ریس-موانع و معایب

خط افتادن-خراش افتادن

 

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

 

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

ابوقراضه(ابوطیاره)

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

 

خیک کسی پر بودن-سیر بودن

به هم زدن-قطع رابطه کردن
آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر
آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

زرده ی کسی نبستن-موفق نشدن در کار-بی ثمر ماندن کوشش کسی
خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی
بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد
بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار
پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

 

بد خلق-کسی که مدام عصبانی است و غر می زند
چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

زبان نفهم-کودن-بی شعور
آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده
حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد
بکن نکن-امر و نهی

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

ذِله کردن-ذله آوردن

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

 

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

حرف پوچ-سخن بی معنی

آب خنک خوردن-به زندان افتادن

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

بیسار-فلان

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن
خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن
از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

دُنگی-دانگی

توالت کردن-آرایش کردن
 

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)
چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

آفتابی کردن(پدیدار کردن)
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

خوابگوشی-سیلی-کشیده

چاک زدن-نگا. چاک دادن

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

آتشِ بسته(طلا)

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن
حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

 

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن

حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع
دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

ژل-مایعی برای شکل دادن موی سر

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

 

زهرمار کردن چیزی-مانع از لذت بردن از چیزی شدن
بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

تک و دو-دوندگی-درماندگی

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

جگر پاره-فرزند-جگر گوشه

 

زیر گرفتن-زیر کردن

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

بد زبان- بد دهن

آب و رنگ-طراوت و شادابی
جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

بار و بنه-وسایل سفر

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

 

توی آش کسی آب سرد ریختن-عیش کسی را کور کردن-بساط کسی را به هم زدن

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

دلقک بازی-مسخره بازی

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

روی چشم-اطاعت می شود !
رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس
داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

جِر-اوقات تلخی-لج

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

 

درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن
دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

 

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

الانه-همین حالا-هم اکنون

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

 

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

 

بد اخم-عبوس و ترشرو

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)
اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)
جود-یهودی-حهود

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

برو برگرد-چون و چرا

چِل-خل و دیوانه

 

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

چَخ چَخ-عیش و عشرت

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

بی پایه-دروغ-پوچ

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

حق شناسی-سپاس گزاری
تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن
توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن
زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده

داو-نوبت بازی
چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

 

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری
تخم شر-مردم آزار- شرور

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

خرج و برج-خرج و متعلقات آن
بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن
از خشت افتادن(بدنیا آمدن)

تِر تِر-آواز بیرون آمدن فضولاتِ بیمار اسهالی

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)
 

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

حساب سوخته-بدهی قدیمی

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

اُتُل-شکم-اتوموبیل

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

خایه-بیضه-جرات

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن
جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

دماغ چاقی-احوال پرسی

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن
دُم کله پز را گرفتن-رفتن کسی بی سر و پا و آمدن کسی بی سر و پاتر به جای او
دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

اُزگل-بی‌سروپا-کم شعور و بی‌شخصیت
بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد
ابرو پاچه‌بزی-دارای ابروی پهن و پرمو-ابرو قجری
 

 

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

بدک-نه چندان بد

پس افتاده-بچه ی کسی

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش
رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین
تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن
خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

زود رنج-نازک دل-حساس

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل
آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند
زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

 

پر گو- پر چانه
زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

دلقک-شخص مسخره

چلک بازی-بازی الک دولک

حال و بار-وضع زندگی
پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت
جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

خیرات کردن-چیزی را

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد

زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن
بلا به دور-بلاها دور باد

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

 

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)
چیله جمع کردن-گردآوردن چیله

پینکی رفتن-چرت زدن
ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

 

 

حبه کردن-دانه دانه کردن

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

 

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید
چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

پینه زده-وصله کرده

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی
هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه
ترید- تلیت
دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

آتشی(تندخو، زودخشم)

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

ددر برو-نانجیب-زن بدکاره

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

زُل زدن-خیره نگاه کردن

رمباندن-خراب کردن

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

 
خط یازده سوار شدن-پیاده رفتن

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

 

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

حمامی-گرمابه دار

جوغ-جوی آب

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند
چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن
پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن
بچه ی-اهل ِ
داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

 

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

 

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

جلبی-حقه بازی-فاحشگی
چوب سیگار-نی سیگار
چنگول زدن-پنجه زدن