کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 358

چلغوز-فضله ی مرغ و کبوتر-آدم کوتاه قد و بی عرضه
جِر خوردن-پاره شدن

 

 

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

چیل-آدم بد بیار

داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

بلا گردان کسی شدن-به جان خریدن بلای کسی

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

 

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

تیپا خوردن-رانده شدن

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

بار شدن بر کسی-به کسی تحمیل شدن- سربار کسی شدن

چی-چه-چیز

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

چلو چو انداز-شایعه پخش کن

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

 

آب و خاک-میهن-دیار

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

 

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

زرد گوش-بی رگ-ترسو

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

 
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

رو قوز آمدن-سر لج افتادن

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

دلسردی-ناامیدی-یاس

بپا-مواظب باش-متوجه باش

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

 

اتر خان رشتی(آدم پرافاده)

ارزانی-بخشیدن-دادن

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

 

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

 

 

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

خشکه پلو-کته

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

جاری-زن برادر شوهر

زبان کوچکه-زبان کوچک

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

 

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن
چاچول-حقه باز-شارلاتان

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

 

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن
آب از آب تکان نخوردن(رخ ندادن جنجال و هیاهو، آرام ماندن اوضاع)

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

رسوایی بالا آوردن-کاری مایه ی رسوایی و شرمساری کردن
آی زرشک-آی زکی
آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن
چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

دول-آلت مردی به زبان کودکان

 

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی
حلال واری-نگا. خلال وار

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

تپل مپل-چاق و چله

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

 
بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

بچگی کردن-بیخردانه

خالی خالی-بدون چیز دیگری
آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

تنبان درآر-بی حیا-دریده
در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده
بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن
بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

خوردنی-غذا-قابل خوردن

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

از نان خوردن افتادن-نان کسی آجر شدن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ
 

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

 

خدا نکرده-امیدوار این طور نباشد

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

 

جلز و ولز-سوز و گداز

زبان گز-چیز تند و تیز

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

آواز شدن(شهره شدن)

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

بد گل-زشت-بد ترکیب

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

 

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

بوق زدن-اعلام موافقت کردن

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

خانه خراب کن-بدبخت کننده-زیان رساننده

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

چرسی-آدم معتاد-افیونی
جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن
خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن

رو قوز آمدن-سر لج افتادن

چلچل-خال خالی-ابلق

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه

 

زیر جلی-پنهانی-آهسته

آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

 

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

تک و توک-به ندرت-کمی

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی
دستِ راست-سمت راست

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

زیر سری-بالش-متکا

 

 

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز
آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)
خودسر-گستاخ-سرکش

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

اَتَر زدن(فال بد زدن)

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

تمدن داشتن-دارای تربیت بودن

 
به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

 

درد دل کردن-غم و اندوه خود را با دیگری در میان گذاشتن
پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی

خود را جستن-جست و جو در لباس خود برای یافتن و کشتن حشرات موذی مانند شپش

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

چانه لغی-راز داری نکردن

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

خاطره-یادگار

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن
برخورد-بهم خوردن-تصادف

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

 

چِخی-سگ

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی
چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

پیمانی-استخدام غیر رسمی

خدا داده-دیم کاری

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

 

 

حساب سوخته-بدهی قدیمی

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

 

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

 

 

بد عنق-کج خلق-بد اخلاق

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

چشم زخم-اثر بد از نگاه یا کلام-آسیب اندک
آب بستن در چیزی(آبکی و رقیق کردن)

زُل-خیره

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

احتیاطی-نجس-ناپاک

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری
پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

دزدی گرگی-دله دزدی

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)
خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

بد خلق-کسی که مدام عصبانی است و غر می زند

دماغ چاقی-احوال پرسی

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

 

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

پا به پا کردن-مردد بودن-درنگ کردن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

زبیل-آشغال-زباله

دست فرمان-مهارت در رانندگی

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن

 
بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

 

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

 

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

جور کردن-یکسان کردن-فراهم کردن

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن
تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)
خاکی-فروتن و متواضع
بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

رده-حرف زشت یا نامربوط

 

چپری آمدن-زود آمدن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

راست و ریس-موانع و معایب

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد

خالی خالی-بدون چیز دیگری

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

چغندر پخته-لبو

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

 

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

 
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن
آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

 

بچه افتادن-سقط شدن جنین

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

زبان پس قفا-نوعی گل است

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن
به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

حال و بار-وضع زندگی

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

 

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

اختر شمردن(شب‌بیداری)

جببه گرفتن در مقابل کسی-با کسی مخالفت کردن-در برابر کسی مقاومت کردن