۴:آپارتمان های بلند مرتبه
- قرارگیری در مرکز شهر ها به طور معمول
- استفاده بهینه از زمین به دلیل حداقل سطح اشغال و تراکم بالا
- پرت انرژی
- ارتباط کم با همسایه ها
۵:مجموعه های بلند مرتبه آپارتمانی
| تصویر۲-۳ : آپارتمان های بلند مرتبه |
- تعداد طبقات حداکثر هشت طبقه
- بالا بردن کیفیت زندگی ساکنان کم درامد و موفقیت اقتصادی این ساختمانها
- بالا رفتن امنیت ساکنین به دلیل شناخت بیشتر همسایه
- دید به فضای عمومی و فضای بازی بچه ها به دلیل ارتفاع کم
- استفاده بهینه از زمین و داشتن تناسب به تراکم جمعیتی آن ها و تراکم شهری
- صرفه جویی در هزینه و انرژی نسبت به ساختمان های بلند
۶:مجموعه های آپارتمانی با ارتفاع متوسط
- عموما به صورت بلوک های کشیده اپارتمانی با تعداد طبقات زیاد(حتی تا سی طبقه)در زمین هایی با محدوده های بزرگ
- استفاده از سطح زمین صرفا جهت تامین دسترسی و پارکینگ و در موارد اندکی تامین تسهیلات
پیش فروش آپارتمان در استاد معین
| تصویر۲-۴ : مجموعه آپارتمانی بلند مرتبه |
۲-۴ مجتمع های مسکونی
| تصویر۲-۵ : مجموعه آپارتمانی با ارتفاع متوسط |
مجتمع مسکونی به مجموعه ای گفته می شود که با تجمع تعدادی آپارتمان در یک بلوک شهری، که به شکل یکپارچه طراحی و ترکیب شده باشند، پدید می‌آید. بسیاری از مجتمع‌های مسکونی دارای فضای عمومی مشترکی هستند که مورد استقاده همگانی ساکنان مجتمع قرار می‌گیرد و دیگران حق استفاده و حتی ورود به آن را ندارند. (هنرهای زیبا،۱۳۸۶)
۲-۴-۱تاریخچه شکل گیری مجتمع های مسکونی
زندگی در مجموعه های مسکونی از پیش طراحی شده را می توان از مهمترین تحولات در فرایند سکونت در شهرها دانست. گذر از مرحله ای که هر ساختمان مناسب با شرایط یک خانواده طراحی می شد و رسیدن به مرحله ای که ساخت مسکن را همگام با برنامه ریزی متناسب با شرایط عمومی ساکنان می‌داند، هرچند ساده و بدیهی به نظر می‌رسد، ولی تحولی بنیادی است. نتیجه این نوع برنامه ریزی طیف وسیعی از مجموعه های مسکونی با تراکم کم تا مجتمع های مسکونی متراکم را شامل می‌شود.
در این نوشتار منظور از مجموعه های مسکونی، مجموعه هایی است که تحت عناوین مختلف به گونه های یکجا و همزمان، برنامه ریزی، طراحی و اجرا می‌شوند. مقیاس این مجموعه ها معمولاً از چند واحد مسکونی تا ساختمانهای بلند و حتی مجموعه های بزرگ که به صورت ناحیه ا ی از شهر در آمد ه اند، متغیر است )عینی فر،۱۳۷۹،۱۱۰٫ (در ایران همگام با روند رشد شهرنشینی، سیاست تولید مسکن انبوه در قالب مجموعه های مسکونی به عنوان یکی از راه های پاسخ به نیاز مسکن به سرعت گسترش یافت. آغاز دهه ۱۳۳۰ مصادف با آغاز بلندمرتبه سازی در تهران از یکسو و رواج ایده احداث کویها و شهرکهای مسکونی برای اسکان مهاجران و اقشار کم درآمد )نظیر چهارصد دستگاه و نازی آباد( بوده است. از دهه ۱۳۴۰احداث مجتمع های مسکونی برای اقشار میان درآمد، با مشارکت بخش خصوصی مورد توجه واقع شد که از این دست میتوان به ساخت شهرک اکباتان اشاره نمود.در ادامه با رواج بلندمرتبه سازی در دهه ۱۳۵۰ همراه با رونق اقتصادی بخش مسکن، احداث مجتمع های لوکس برای اقشار پردرآمد شدت گرفت که با وقوع انقلاب اسلامی از سرعت آن کاسته و پس از حدود یک دهه، مجددا از سر گرفته شد)عزیزی،۱۳۸۶ ،۲۸).بررسی گونه شناسی معماری ایران نشان می‌دهد که شکل گیری بنا چه به صورت منفرد و چه به صورت مجتمع بر اساس ترکیب الگوی فضای (باز،نیمه باز،بسته) صورت گرفته است.
۲-۴-۲ آسیب شناسی مجتمع های مسکونی
با توجه به کمبود مسکن و سیاست گذاری های اخیر برای تأمین آن مطابق الگوی مصرف مسکن در کشور، فضای باز همچون حیاط و فضای نیمه باز همچون تراس از برنامه طراحی واحدهای مسکونی مستقل حذف یا بسیار محدودشده است.ایجاد شرایط مطلوب به گونه ای که ساکنان هر واحد مسکونی فضای باز را ادامه فضای بسته خانه و مکان فعالیت های مکمل زندگی روزمره به شمار آورند، می‌تواند نقش مهمی در زندگی شهری داشته باشد. فضاهای باز مسکونی هم از نظر برقراری روابط اجتماعی در مقیاس همسایگی و هم از نظر ذخیره سازی انرژی اهمیت می‌یابد. وجود سلسله مراتب در فضاهای دسترسی و ایجاد رابطه ای منسجم ، پیوسته و خوانا بین سه عنصر فضاهای بسته، نیمه باز و باز عاملی موثر در طراحی مسکن خواهد بود. در نتیجه ارائه راهکارهایی که لازم است در طراحی فضاهای باز و نیمه باز مسکونی در نظر گرفته شوند تا با ایجاد فضاهایی قابل دسترس، انعطاف پذیر، پویا امکان تعاملات اجتماعی و بهره وری از انرژِی های تجدید پذیر را فراهم آورد، ضروری به نظر می‌رسد.
۲-۴-۳ بررسی فضاهای باز و نیمه باز در مجتمع های مسکونی
محدودیت های موجود در شهرهای بزرگ، منجر به گسترش ساخت مجتمع های مسکونی و کاهش سهم حیاط خصوصی در معماری معاصر گردیده است. فضای باز و نیمه باز مسکونی علاوه بر تأمین نور و روشنایی فضاهای داخلی و تهویه طبیعی، به عنوان فرصتی برای ارتباط بیشتر با طبیعت و مکانی برای تعاملات اجتماعی است. با توجه به محدودیت های فضای داخلی واحدهای مسکونی و سابقه سنتی حضور حیاط در زندگی ایرانی، فضای باز مجالی برای گسترش عملکرد فضای داخلی و رابطه ان با فضای بیرونی است. بنابراین، بازنگری و شناخت وضع موجود فضاهای باز و نیمه باز، زمینه ساز طراحی آگاهانه تر فضاهای باز مسکونی در آینده است.
چنانچه فضاهای باز و نیمه باز مسکونی پاسخگوی نیازها و خواسته های فردی و اجتماعی ساکنین در سنین مختلف باشد، می توان بخش زیادی از فعالیت های زندگی را از فضای داخلی به فضاهای بیرونی مجموعه ها منتقل و کمبودهای زندگی در واحدهای مسکونی با مساحت کم را تا حدودی جبران نمود. فضاهای باز مسکونی، ضمن فراهم آوردن موقعیت هایی برای رشد خلاقیت، زمینه معاشرت، تعامل و تقابل اجتماعی، و کاربردهایی همچون ایجاد ارتباط، آرامش.مهمترین مؤلفه های قابل بررسی که در طراحی فضاهای باز و نیمه باز بسیار موثر می باشنداز جمله انعطاف پذیری، تنوع پذیری، تطبیق پذیری و تغییر پذیری می‌باشند که در ذیل به آن اشاره شده است.